“Omdat de vormen van het menselijke gevoel veel meer overeenstemmen met muzikale vormen dan met de vormen van taal, kan de muziek de aard van de gevoelens onthullen met een gedetailleerdheid en een echtheid die de taal niet kan benaderen”

Op deze manier drukte de Amerikaanse filosoof Susanne Langer uit dat we het domein van de logica moeten oprekken.

Wat bedoelt Langer met “feeling” en waarom is het iets anders dan gevoel?
Waarom is muziek lange tijd met dedain bekeken, maar nu juist een voorbeeld voor andere kunstvormen?
En waarom is het feit dat wij symbolische wezen zijn, in onze tijd potentieel gevaarlijk?

Te gast is Marlies de Munck

De denker die centraal staat: Langer

“Veel betekent het te vechten terwijl men de oorlog verafschuwt, de nederlaag te accepteren terwijl men het verlangen naar het geluk bewaart, tegenover de vernietiging te staan terwijl men het idee van een hogere beschaving koestert. Daarin volbrengen wij meer dan jullie omdat wij onszelf moeten overwinnen. (…) Wij hadden veel te bedwingen, en misschien in de eerste plaats de eeuwige verleiding om op jullie te lijken.”

Met deze woorden drukte Albert Camus in Brieven aan een Duitse vriend uit dat het kwaad allereerst in onszelf bevochten moet worden, maar dat er ook een noodzaak tot verzet tegen geweld en ontmenselijking bestaat.

Wat is de hogere liefde waar Camus van spreekt?

Op welke manier reageert hij anders dan zijn “Duitse vriend” op de absurditeit van het bestaan?

En waarom zijn deze brieven een sleutelwerk in het oeuvre van Camus?

Te gast is Bas Heijne

Het werk dat centraal staat: Brieven aan een Duitse vriend

“Foucaults commandosamenleving vol hospitalen, gestichten, gevangenissen, kazernes en fabrieken is niet meer de maatschappij van nu. We hebben inmiddels allang een samenleving van fitnessstudio’s, kantoortorens, banken, vliegvelden, shopping malls en laboratoria voor gentechnologie.”

Op deze manier drukt de Koreaans-Duitse filosoof Byung-Chul Han uit dat we vandaag de dag geen externe controle van een panopticum meer nodig hebben, omdat we die helemaal hebben geïncorporeerd.

Waarom laten we ons vrijwillig uitbuiten in wat Han “de vermoeide samenleving” noemt?

Zei Marx dat religie “opium van het volk” of “opium voor het volk” is, en waarom is dat verschil belangrijk?

En welke prijs zijn we bereid te betalen om van negativiteit tot positiviteit te komen?

Te gast is Floris Schleicher

De denker die centraal staat: Han

“Het doel van de wetten is niet om af te schaffen of te beperken, maar om vrijheid te behouden en te vergroten.”

Op deze manier drukte John Locke een van de basisbeginselen van zijn klassieke liberalisme uit.

Waarom is voor de samenleving die Locke voor ogen had, persoonlijke matiging onmisbaar?

Wat is de tragedie van het liberalisme?

En waarom is Locke in zekere zin een slachtoffer van zijn eigen succes?

Te gast is Bert van den Brink

De denker die centraal staat is Locke

“Tegenwoordig is alles middel geworden. Er is geen doel meer. Wij weten niet meer, waarheen wij op weg zijn. […] Zo is de mens, die oorspronkelijk het doel was van elk menselijk stelsel, in werkelijkheid volkomen geworden tot middel van juist die middelen, die hem moesten dienen: bijvoorbeeld de economie of de staat.”

Deze scherpe analyse van de tijd gaf Jacques Ellul al in 1948.

Waarom wordt Ellul “de man die alles al voorzien had” genoemd?

Hoe holt het technologisch-economische systeem onze vrijheid uit?

En waarom wantrouwde hij filosofen?

Te gast is Frank Mulder

De denker die centraal staat is Ellul

“Aangezien de ervaring ons toont dat zij die in een hemel en hel geloven tot elk soort misdaad in staat zijn, is het evident dat de neiging tot het kwade niet voortkomt uit onwetendheid van het bestaan van God en niet gecorrigeerd wordt door de kennis die men verwerft van een God die straft en beloont. [...] We hebben geen enkel recht om te beweren dat een atheïst noodzakelijk losbandiger moet leven dan een afgodendienaar.”

Op deze manier brak de 17e eeuwse filosoof Pierre Bayle een lans voor de atheïst.

Waarom ging Bayle nog veel verder in zijn tolerantie en godsdienstvrijheid dan zijn vooruitstrevende tijdgenoten als John Locke?

Hoe balanceert hij tussen scepsis en geloof?

En waarom gelooft hij dat juist absolutisme de juiste staatsvorm is voor tolerantie?

Te gast is Patrick Loobuyck

De denker die centraal staat: Bayle

“Als het één van de taken van de filosofie is om de heerschappij van het woord over de menselijke geest te verbreken - ten eerste door misverstanden over de relaties tussen concepten te verhelpen die bijna onvermijdelijk ontstaan door ons taalgebruik, en, ten tweede, door onze gedachten te bevrijden van datgene waarmee zij door de uitdrukkingsmiddelen van de alledaagse taal worden opgezadeld - dan kan mijn Begriffsschrift een nuttig werktuig zijn voor de filosoof”

Zo beschrijft Gottlob Frege het belang van zijn filosofische project: het opschonen van de wiskundige en filosofische taal.

Waarom was de introductie van onder meer de kwantor zo’n revolutie in wiskunde en filosofie?

Op welke manier kwam hij met een antwoord op de oude filosofische droom van onder andere Leibniz?

En hoe bracht hij de linguistic turn in gang?

Te gast: Wim Vanrie
De denker die centraal staat: Frege

Met wat zal
Ik de wereld vergelijken?
Maanlicht, gereflecteerd
In dauwdruppels,
vallend van een
Kraanvogelsnavel

Op deze manier drukt de 13e eeuwse Japanse denker Zenmeester Dōgen uit dat alle dingen verbonden zijn in vergankelijkheid en daarmee tegelijk iets onvergankelijks bevat.

Hoe verwerft Dōgen niet via, maar ín meditatie inzicht in de verlichting?

Wat is voor hem uiteindelijk de weg om gestalte te geven aan de compassie met de tienduizend dingen?

En op welke manier is Heidegger met zijn grote werk Sein und Zeit schatplichtig aan het Japanse zenboeddhisme van Dōgen?

Te gast is Michel Dijkstra

De denker die centraal staat: Zenmeester Dōgen