Kaynağa göre, Osmanlı İmparatorluğu'nun askeri gücü barut, top ve tüfek gibi ateşli silahlarla önemli ölçüde şekillenmiştir. Bu silahların Osmanlı askeri teşkilatına ve taktiklerine entegrasyonu, İmparatorluğun erken modern dönemdeki başarılarında kilit rol oynamıştır. Özellikle 16. ve 17. yüzyıllarda İmparatorluğun askerî harekâtları, kuşatma savaşları ağırlıklı olarak gerçekleşmiş ve bu kuşatmalarda top ve barut tedariki zaferin kritik bir unsuru olmuştur."Barut çağı" olarak bilinen bu dönemde, devletler etkili bir askeri güç olabilmek için ya yerli silah sanayilerini geliştirmek ya da gerekli silah ve cephaneyi temin etmek durumunda kalmışlardır. Kaynaklar, silah ve malzemenin yeterli ve düzenli sağlanmasının, teknolojik üstünlüklerden daha önemli olduğunu vurgulamaktadır. Osmanlılar, barut teknolojisini hızla benimsemiş ve bunu ordu ve donanmalarına başarıyla uygulamışlardır. Rakiplerinden çok daha önce, ateşli silah kullanımı ve imalatında uzmanlaşmış merkezi ve daimi birlikler kurmuşlardır. Yeniçeri ocağının teşkil edilmesi ve ateşli silahlarda uzmanlaşmış teknik ocakların kurulması bu dönüşümün en önemli adımıydı. Bu birlikler için asker temini devşirme sistemiyle sağlanıyordu.Osmanlı ordusunun yapısı da ateşli silahların etkisiyle değişmiştir; süvari ağırlıklı birliklerin yerini giderek tüfekli piyadeler (Yeniçeriler ve sekban/levend gibi reayadan oluşturulan birlikler) almıştır.... Yeniçerilerin sayısı artırılmış, bu durum zamanla kalitede düşüşe ve mali sorunlara yol açsa da, ateşli silahların ordu içindeki yeri sağlamlaşmıştır. Ateşli silahların reaya arasında yayılması ve ordudan çıkan tüfekçilerin oluşturduğu çeteler ise devletin şiddeti kontrol etmesini zorlaştırmıştır.Osmanlılar, kendi silah sanayilerini kurma konusunda da yetkinlik göstermişlerdir. Topçu birliklerinin varlığı 14. yüzyıl sonlarına kadar uzanmaktadır3. Barut üretimi İmparatorluğun birçok yerinde yaygındı (İstanbul, Kahire, Halep, Bor, Belgrad, Selanik vb.). Osmanlılar 18. yüzyıl ortalarına kadar barut üretiminde kendine yeterli olmuşlardır. Kükürt ve güherçile (barutun ana bileşeni)gibi hammaddeler İmparatorluk içinde bulunuyordu, ancak tedarik ve üretim maliyetleri idari ve mali zorluklara yol açabiliyordu. Top dökümü ve mühimmat sanayileri de gelişmişti. İmparatorluk, bakır ve demir gibi zengin cevher yataklarına sahipti ve 16-17. yüzyıllarda bu metallerde kendine yeterliydi, sadece kalay ithal ediyordu. Çoğu Osmanlı topu tunçtan dökülüyordu. İstanbul'daki Tophane-i Amire gibi merkezlerde çeşitli boyutlarda (büyük kuşatma toplarından küçük şayka ve kale toplarına kadar) kitlesel top üretimi yapılmıştır. Kaynaklar, Osmanlıların sadece büyük toplara odaklandığı yönündeki yaygın görüşü aksine, küçük ve orta çaplı topların da önemli miktarda üretildiğini göstermektedir.Kuşatma savaşlarında topçular kadar lağımcılar da önemliydi. Osmanlılar, kuşatma ve savunma taktiklerinde 17. yüzyıl sonlarına kadar Avrupalı rakipleriyle başa baş gitmişlerdir .Osmanlıların 17. yüzyıl sonundaki ilk askeri gerilemeleri ve 18. yüzyıldaki yenilgileri, doğrudan teknolojik gerilikten veya silah üretimindeki eksikliklerden ziyade, iki cepheli savaşlar, uzayan ikmal hatları, ekonomik sıkıntılar, üretim kapasitesi ve verimlilikte Avrupa'nın gerisinde kalması, mali sorunlar ve merkezi otoritenin zayıflaması gibi daha geniş çaplı idari, ekonomik ve sosyal nedenlere bağlıydı . Askeri rekabet gücü, sahada konuşlandırılan silah sayısıyla doğrudan ilişkiliydi ve bu da etkin idari, mali ve lojistik sistemlere dayanıyordu.Özetle, barut, top ve tüfek Osmanlı askeri yapısını kökten dönüştürmüş, yeni birliklerin kurulmasını, askeri taktiklerin değişimini ve yerli bir silah sanayisinin gelişimini tetiklemiştir. Bu silahlar, özellikle erken dönem kuşatma başarılarında hayati rol oynamış ve İmparatorluğun uzun süre önemli bir askeri güç olarak kalmasını sağlamıştır.

Türk Mitolojisi hakkında söyleşi

Bu program, Pertev Naili Boratav'ın "Türk Mitolojisi" adlı eserinin sağlanan alıntıları temel alarak Türk mitolojisinin ana temalarını, önemli fikirlerini ve gerçeklerini incelemektedir.
Türk mitolojisi, uzun tarihi boyunca çeşitli kültürel etkileşimler ve tarihsel dönemlerden geçerek şekillenmiş, çok katmanlı ve zengin bir yapıya sahiptir.Mitolojinin kökenleri, Türklerin İslam öncesi inançlarına dayanır. Özellikle ataları Oğuzlar olan Türk boylarının Orta Asya'daki yaşamları ve gelenekleri, bu yapının en eski katmanını oluşturur. Dokuzuncu ve onuncu yüzyıllarda Siri Derya kıyılarında Yabgu idaresinde yaşayan Oğuzlar, bu dönemde hem komşu boylarla hem de kendi içlerinde mücadeleler yaşamışlardır. Eski Altay halklarının mirasları, bu dönemden gelen inançlarda etkili olmuştur. Hayvan kültleri (ayı, kurt, kartal gibi) ve doğayla ilgili derin saygı (ulu ağaçlar, su kaynakları) bu dönemin izlerini taşır. Kehanet uygulamaları (Irkıl) ve boyların kuş amblemleri (ongonlar) de bu kökenden gelir.Türk boylarının göçleri sırasında Orta Asya'nın çeşitli dini ve kültürel ortamlarıyla (Budizm, Maniheizm vb.) temasları, mitolojik anlatılara yeni unsurlar eklemiştir.Türk mitolojisindeki en büyük dönüşüm, İslam'a geçişle yaşanmıştır. Onuncu yüzyılın başlarından itibaren Müslümanlaşan Oğuzlar, tek tanrılı bir dinin kavramlarını benimsemiştir. İslam dini, mitolojiye yeni figürler ve anlatılar katmıştır. Kur'an ve Hadisler, kıyamet senaryoları (eskatoloji), yaratılış anlatıları, peygamberler (Nuh, Lokman), melekler (Azrail) ve doğaüstü varlıklar (Cin, Peri, Şeytan - genellikle Arapça ve Farsça adlarla) gibi unsurların kaynağı olmuştur. Evliya kültü ve özellikle Anadolu'daki Heterodoks İslami yorumlar (Alevilik, Bektaşilik) Hızır ve Hz. Ali gibi figürlerin önem kazanmasını sağlamıştır.Anadolu'ya yerleşme süreci, mitolojiyi yerel kültürlerle harmanlamıştır. Anadolu'nun Türkleşmesinden önceki pagan ve Hristiyan gelenekleri ile Türk inançları kaynaşarak özgün bir Türk-Anadolu mitolojisi oluşturmuştur. Ağaç ve su kültleri gibi bazı inanışlar, yerel unsurlarla birleşmiştir. Antik Yunan mitolojisiyle benzer motifler (Depegöz efsanesi, Dumrul hikayesindeki bazı temalar) Anadolu'ya özgü anlatılarla bir araya gelmiştir. Evliya mezarları gibi kutsal yerler, daha önceki yerel kutsallıkların üzerine kurulmuştur.Selçuklu ve Osmanlı dönemleri boyunca epik anlatılar ve efsaneler gelişmeye devam etmiştir. Dede Korkut Kitabı, eski Oğuz destanlarını Anadolu'daki Türkmenlerin on dördüncü ve on beşinci yüzyıllardaki yaşamları ve savaşlarıyla birleştirir. On altıncı yüzyılda ortaya çıkan Köroğlu efsanesi, olağanüstü atı Kır-At, hayat suyu ve ölümsüzlere karışma gibi mitolojik temalarla zenginleşmiştir. Fetihlerle ilgili efsaneler ve yerel Hristiyan inanışlarıyla birleşen anlatılar (Ayasofya efsaneleri gibi) bu dönemde şekillenmiştir.Son olarak, modern dönemde de yeni efsaneler ve yapay kültürel süreçler (kitle iletişim araçları etkisi) mitoloji repertuarını etkilemektedir.Sonuç olarak, Türk mitolojisi, İslam öncesi Türk inançları, Orta Asya ve İran gibi çevre kültürlerinin etkileri, İslam dininin getirdiği yeni katman, Anadolu'nun yerli pagan ve Hristiyan gelenekleriyle etkileşim ve Selçuklu-Osmanlı dönemi gelişmelerinin birleşimiyle bugünkü karmaşık yapısına ulaşmıştır.

Halikarnassoslu tarihçi Herodotos araştırmasını insan eylemleri, Yunanlı ve barbar harikalarının unutulmaması ve neden savaştıklarını açıklamak amacıyla kamuya sundu. Eseri dokuz kitap halinde, her biri Musa adı taşıyarak sunulmuştur. Herodotos Lyxes'in oğlu, şair Panyasis'in yeğenidir. Hemşehrilerinin saldırıları nedeniyle Thurium'a kaçıp ikinci yurdu yapmıştır ve mezarı oradadır. Eseri, Halikarnas Balıkçısı'nın günümüzde yaşayan bir benzeri olan Cevat Şakir'i anlamakla Ege'nin sırrını çözmek gibi yorumlanabilir. Balıkçı'nın eserleri ve kendine özgü "dil"i yaşantısından beslenir. Müntekim Ökmen de Balıkçı'dan esinlenerek Herodotos çevirisi yapmak istemiştir.Herodotos farklı ulusların yaşamlarını ve göreneklerini anlatır. Örneğin, Lidyalılar'da çıplak görünmek büyük ayıp sayılır. Persler yabancı görenekleri kolay benimser ve doğum günlerini yılın en önemli günü sayar. Dareios'un Yunanlılara ve ana babalarını yiyen Hintlilere sorması, göreneklerin ne kadar köklü olduğunu gösterir. Mısırlılar yedi sınıfa ayrılır. Skythler eti kemikle pişirir, düşman kafatasını kupa yapar, kenevir buharıyla yıkanır. Trakyalılar'dan bazıları doğumu yas, ölümü sevinçle karşılar.Tarihi olaylara odaklanıldığında:•Kyros Astyages'i yenerek Pers devletini büyüttü. Çocukken Harpagos tarafından öldürülmek istense de kurtuldu. Babillileri hakimiyetine aldı. Ancak Massaget Kraliçesi Tomris tarafından yenildi ve öldürüldü.•Dareios yedi soylu Persli ile birlikte Mag Gomates/Smerdis'e karşı komplo kurdu ve kral seçildi.•Dareios Skythlere karşı sefer yaptı. Skythler geri çekilme taktiği kullandı. Dareios çekilirken hasta askerleri bırakarak Skythler'i aldattı.•Dareios, İonia'ya hakimiyetini kabul ettirmek için toprak ve su istedi.•İonialılar ayaklandı. Atina destek verdi ancak sonra çekildi. Samians Pers tarafına geçti. Persler İonia'yı yıktı ve halkını köleleştirdi.•Dareios'un oğlu Kserkses Yunanistan seferine çıktı. Hellespont'a köprü kurdu ancak fırtınada yıkılınca denizi cezalandırdı. Ordusunun sayısı çok büyüktü (milyonlarca).•Termopylai'de Leonidas ve Spartalılar kahramanca direndi. Eş zamanlı Artemision'da deniz savaşları oldu.•Themistokles Persleri Salamis boğazına çekti. Salamis'te Yunanlılar Pers donanmasını yendi. Perslerin çoğu yüzme bilmediği için boğuldu.•Plataia'da Yunan ordusu toplandı. Mardonios Pers ordusunu yönetti. Mardonios saldırıya geçti. Plataia'da Yunanlılar Mardonios'un ordusunu yendi.•Mykale'de de eş zamanlı savaş oldu ve Yunanlılar kazandı. Plataia zaferine dair söylenti Mykale'deki orduya ulaştı ve moral verdi.Bu yeniden düzenlenmiş özet, karakter sınırına uyularak ve numaralı referanslar çıkarılarak sunulmuştur.